Back to articles
26 Sep 2017 | Uncategorized

शहरी बाढी र क्षती न्यूनिकरणका उपायहरु

Mandira Singh Shrestha

0 mins Read

70% Complete

२०७४ साल आषाढ ३१ गतेको दैनिक पत्रपत्रिकाहरूमा हेडलाइन समाचार छापिएको थियो । केवल दुई घण्टाको अविरल वर्षाको कारणले काठमाण्डौको सामाखुसीमा आएको ढलको बाढीमा स्कूल सकेर फर्किरहेकी एक १० वर्षकी बालिकाको खुल्ला ढलभित्र परेर मृत्यु भयो भने अर्की १३ वर्षिया बालिका भने मुस्किलले बाँच्न सफल भइन् । यही श्रावण २८ गते कर्मनाशा तथा नख्खु खोलामा आएको बाढीले हात्तीवन तथा नख्खु क्षेत्रका थुप्रै घरहरू डुबानमा परे । अब यहाँ प्रश्न उठ्छ, देशको मुटु राजधानीमा किन यस्तो घटना घट्न जान्छ ? किन हरेक वर्षायामसंगै ठाउँठाउँमा बाढी र पहिरोमा हजारौंको संख्यामा ज्यान गुमाउनु पर्छ भने हजारौं विस्थापित हुन पुग्छन् ? नेपालीहरूले भोग्नुपर्ने यो नियति एउटा विडम्बना भएर प्रस्तुत भैरहेको छ । नेपालमात्रै होइन, दक्षिण एसियाली मुलुकहरूमा नै यो समस्या भयावह भएर देखा परेको छ । गत वर्ष, केही घण्टाको अविरल वर्षाले भारतको राजधानी शहर दिल्ली डुबानमा परेको थियो । हजारौं हजार यात्रीहरू बिचल्लीमा परेका थिए, जसमध्ये अमेरिकाका विदेशमन्त्री जन केरी पनि हुनुहुन्थ्यो । नेपालमा सरदर रूपमा वार्षिक २५० भन्दा बढी व्यक्तिहरूले बाढी तथा पहिरोको कारण ज्यान गुमाउनु परेको यथार्थ रहेको छ, जुन एकदम उच्च हो ।

बाढीको प्रकोप मूलतः भौगोलिक बनावट, वर्षाको मात्रा तथा जमिनको उपयोगमा आधारित हुन्छ । वर्षाको मात्रा एकै भए तापनि शहरी तथा ग्रामीण क्षेत्रमा बाढीको स्वरूप तथा प्रभाव फरक भएको हामी पाउँदछौं। शहरी क्षेत्रको जमिनमा प्रायः अग्ला–अग्ला घरहरू निर्माण हुने तथा पक्की सडकको कारणले तथा विभिन्न भौतिक पूर्वाधारले वर्षाको पानी सिधै जमिनले सोसेर लिन नसक्दा पानीको बहाव सतहमा आउँदा बाढी जस्तो देखिन्छ । पहाडमा भिरालोको कारण ठूलो वर्षा हँुदा भलको रूपमा आकस्मिक बाढी आउने ९ाबिकज ायियम० र त्यस्तो भल बगेर जाने हँुदा एकै क्षणमा त्यसले विनाश सिर्जना गर्न सक्छ भने तराई जस्तो समथर क्षेत्रमा कैयौं दिनसम्म त्यस्तो पानीभित्र बस्ती डुवानमा पर्ने गरेका छन् । शहरी क्षेत्रमा यस्तो अवस्था आउनुकोे कारण के हो र समाधानका उपायहरू के हुन् ? यहाँ केही विवेचना गर्न खोजिएको छ ।

बाढीका कारणहरू :-
समाधानका उपायहरू :-

उपरोक्त उपायहरू अवलम्बन गरिँदा शहरी बाढीको जोखिमलाई धेरै हदसम्म नियन्त्रण तथा व्यवस्थापन गर्न सकिने छ । साथै जोखिम न्यूनिकरण गर्न एकिकृत पर्वतिय विकास केन्द्र ९इसिमोड० ले जलवायु परिवर्तन र पानीको व्यवस्थापन सम्वन्धि वृहत अध्ययन गरिरहेको छ र विभिन्न स्तरमा ज्ञान आदान प्रदान गर्दै आइरहेको छ ।

मन्दिरा श्रेष्ठ अन्तर्राष्ट्रिय एकिकृत पर्वतीय विकास केन्द्र (इसिमोड) की जलस्रोत विशेषज्ञ हुनुहुन्छ ।

Stay current

Stay up to date on what’s happening around the HKH with our most recent publications and find out how you can help by subscribing to our mailing list.

Sign Up